Je woonplaats zegt meer dan alleen waar je je post ontvangt – voor de erfbelasting kan ze zelfs je nalatenschap in de war sturen. Je fiscale woonplaats bepaalt immers welk gewest aan zet is, en dat kan je erfgenamen flink wat extra – of net minder – kosten.
Woon je op het moment van je overlijden in België?
Dan ben je als rijksinwoner onderhevig aan de Belgische erfbelasting of successierechten.
Het principe van de fiscale woonplaats
Welk gewest bevoegd is om een nalatenschap te belasten wordt in België bepaald door jouw fiscale woonplaats.
In principe is dit je laatste woonplaats, maar de ‘fiscale woonplaats' is een feitelijk begrip. Het betreft de plaats waar je het centrum van je privé- en professionele levensbelangen vestigt. Zo is een tijdelijk verblijf in het buitenland als dusdanig niet voldoende om de hoedanigheid van rijksinwoner te verliezen.
Zo is de Vlaamse erfbelasting is van toepassing als de laatste fiscale woonplaats van de overledene in het Vlaamse Gewest ligt. Als een overleden rijksinwoner zijn laatste fiscale woonplaats in Brussel of Wallonië had, dan zijn de Brusselse of Waalse successierechten van toepassing.
Als de fiscale woonplaats tijdens de laatste 5 jaar in verschillende gewesten gevestigd was, is het gewest waarin de fiscale woonplaats van de overledene tijdens die 5 jaar het langst gevestigd was bevoegd om de erfbelasting te innen. De nationaliteit van de overledene en de plaats van overlijden zijn daarbij van geen belang.
Enkele voorbeelden:
- De Franse Dominique woonde eerst 2 jaar in Vlaanderen en sinds 3 jaar in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (Brusselse successierechten van toepassing).
- De Luikse Justine woonde eerst 2,5 jaar in Wallonië, dan 1 jaar in Nederland en sinds 1,5 jaar in Vlaanderen (Waalse successierechten van toepassing).
- De Nederbelg Joep groeide op in Nederland en verhuisde 2 jaar geleden naar Gent (Vlaamse erfbelasting van toepassing).
- De Antwerpse Tine is geboren en getogen in Kontich, waar ze al heel haar leven woont op verschillende adressen (Vlaamse erfbelasting van toepassing).
Goederen in het buitenland
Steeds meer Belgen kopen een tweede verblijf in het buitenland of openen een buitenlandse rekening. Maar welke gevolgen heeft dat op vlak van de erfbelasting?
Zowel de binnenlandse als buitenlandse goederen van een overledene moeten worden opgenomen in een nalatenschapsaangifte. Maar in de meeste landen geeft een overlijden aanleiding tot het heffen van een belasting op de vererving van (onroerende) goederen.
Betaal ik dan dubbel? Nee dat nu ook weer niet.
Wanneer je als Belgisch rijksinwoner bijvoorbeeld een vakantieverblijf in Tenerife erft van je tante, dan zal hier Spaanse erfbelasting op worden geheven. Daarenboven zal het vakantieverblijf ook aan Belgische erfbelasting worden onderworpen. Om dubbele belasting te beperken, mag de buitenlandse erfbelasting verrekend worden met de in België verschuldigde erfbelasting.
Maar wat dan met roerende goederen die in het buitenland zijn gelegen, zoals bijvoorbeeld een buitenlandse bankrekening? Tot voor kort was het zo dat er voor roerende goederen geen gelijkaardige verrekening bestond, waardoor er effectief dubbel werd betaald. In 2021 oordeelde het Grondwettelijk Hof dat dit verschil in behandeling niet te verantwoorden viel. In alledrie de gewesten werd deze ongelijkheid intussen weggewerkt en is het zowel voor roerende als onroerende goederen mogelijk om de in het buitenland betaalde erfbelasting te laten verrekenen.
Let op: de verrekening van de buitenlandse erfbelasting gebeurt niet automatisch. Je moet de verrekening zelf aanvragen in een Belgische aangifte van een nalatenschap. Je moet bovendien kunnen aantonen dat je een buitenlandse aangifte hebt ingediend, hoe de belasting werd berekend én bewijzen dat je de buitenlandse erfbelasting hebt betaald. Ter referentie: de formulieren voor een aangifte in het Brussels Hoofdstedelijk en Waals gewest vind je hier, die van het Vlaams gewest hier.
Woon je niet (meer) in België?
Erven over de landsgrenzen brengt andere regels met zich mee. Je betaalt namelijk geen erfbelasting puur op basis van je nationaliteit. Woon je als Belg permanent in buitenland? Dan kan je dus (gedeeltelijk) ontsnappen aan de erfbelasting of successierechten in België.
Er moet enkel een Belgische aangifte worden gedaan als één of meer van de nagelaten onroerende goederen in België gelegen zijn. De onroerende goederen worden dan belast met het recht van overgang (het equivalent van de erfbelasting voor de erfgenamen van niet-rijksinwoners, met toepassing van de gekende tarieven). De roerende goederen die je nalaat worden niet belast met het recht van overgang.
Zijn je onroerende goed(eren) gelegen in hetzelfde gewest? Dan moeten ze allemaal worden aangegeven in een aangifte van nalatenschap met de toepassing van de fiscale regels van dat gewest. Heb je meerdere onroerende goederen verspreid over de verschillende gewesten in België? Dan moet worden gekeken in welk gewest het deel van de goederen het hoogste K.I. is gelegen. Is het deel van de goederen met het hoogste K.I. bijvoorbeeld gelegen in het Vlaamse Gewest, dan moeten alle onroerende goederen (ook die in Brussel en Wallonië) worden aangegeven in een Vlaamse aangifte van nalatenschap.
Of de in België te betalen belasting mag verrekend worden met de erfbelasting die je erfgenamen moeten betalen in het land waar je woont is afhankelijk van de regels van dat specifieke land. Daarover laat je je best door een lokale expert adviseren.
Hoe werkt dat dan in Testamentum?
Ligt jouw fiscale woonplaats in Vlaanderen? Dan kan je de verdeling van jouw volledige nalatenschap en de berekening van de Vlaamse erfbelasting in Testamentum simuleren. Achter de schermen zijn we trouwens hard aan het werk om ook de Brusselse en Waalse regels in ons platform in te bouwen!
De buitenlandse erfbelasting berekenen is in ons platform niet mogelijk. Daarvoor zouden we immers de fiscale regels van alle mogelijke landen moet uitpluizen en omzetten in code. Een onbegonnen werk. Bijgevolg is het ook niet mogelijk om de in het buitenland te betalen belasting te verrekenen met de Belgische belasting.
