Je kan op verschillende manieren een testament opstellen. Zo kan je een eigenhandig (zelfgeschreven), een notarieel of een internationaal testament opstellen. Zelf een testament opstellen houdt bepaalde risico's in. Je testament moet immers juridisch sluitend zijn.
Soorten testamenten
Er bestaan 3 soorten testamenten in België:
- Het eigenhandig (zelfgeschreven) testament: volledig van de eerste tot de laatste letter met de hand geschreven door degene die het testament opstelt, alsook gedateerd en ondertekend.
- Het notarieel (authentiek) testament: een notariële akte die verleden wordt door een notaris. De testator dicteert zijn testament aan de notaris die er een authentieke akte van opmaakt. Vandaag is een letterlijk dictee niet meer nodig. De notaris moet vooral de bedoeling van de testator achterhalen en zijn woorden in een juridisch sluitende tekst omzetten in een testament.
- Het internationaal testament: eender welk geschrift, waarvan de erflater verklaart en erkent, dat dit zijn testament is en dat hij de inhoud ervan kent. De notaris maakt hiervan een akte op en bewaart het testament, onder omslag, onder zijn minuten. Het geschrift mag getypt of met de hand geschreven zijn door de erflater zelf of zelfs door iemand anders. Handig voor personen die door vb. een handicap of ongeval niet langer zelf kunnen schrijven.
Leuk om weten: er bestaan enkele bijzondere situaties waarin een een testament door iemand anders dan een notaris (of de testator zelf) kan worden opgesteld:
- Het militair testament (in tijden van oorlog);
- Het maritiem testament (op zee);
- Het testament gemaakt op plaatsen die door besmetting ontoegankelijk zijn.
Deze buitengewone wilsbeschikkingen hebben een beperkte geldigheidsduur (ze blijven geldig tot 6 maanden nadat de situatie opnieuw is genormaliseerd). Op de verdere details van elk van deze buitengewone testamentvormen gaan we verder niet in.
Zelf je testament schrijven
Het belangrijkste voordeel van een eigenhandig testament is de kostprijs. Als je dit alleen en zonder hulp opstelt, is het volledig gratis. Bovendien is een eigenhandig testament makkelijk te wijzigen door simpelweg een recenter exemplaar op te maken.
Om geldig te zijn moet een eigenhandig testament voldoen aan drie voorwaarden:
- Je moet het volledig zelf met de hand schrijven (een getypt testament is niet geldig, net zo min als een kopie van je handgeschreven versie);
- Het testament moet gedagtekend zijn (de vermelding van vb. 'Kerst 2025' kan, maar het is aangeraden om jaar, maand en dag te vermelden om discussies te vermijden);
- Tot slot is je handtekening vereist.
Opgelet: iedereen moet afzonderlijk zijn of haar eigen testament opstellen. Een testament dat door twee of meer personen samen in één document gemaakt wordt is ongeldig.
Door te kiezen voor een doe-het-zelf testament in ons platform ontvang je van ons een tekstueel voorstel van je testament, inclusief duidelijke instructies om het vervolgens geldig over te schrijven.
Je testament laten registeren
Gewoon je testament bewaren in een lade in je huis is geen slim idee. De erfgenaam die het testament als eerste vindt en zich benadeeld voelt, kan het eenvoudigweg vernietigen. Verder kan dit belangrijk document met de jaren verloren gaan. Daarom is het sterk aan te raden om je testament bij een notaris in bewaring te geven.
Wanneer je een notarieel testament laat opstellen door een notaris, zal deze de authentieke akte zelf bewaren en ook automatisch overgaan tot de registratie ervan in het Centraal Register van Testamenten (C.R.T.). Zo kan de notaris tot wie jouw erfgenamen zich na je overlijden wenden, nagaan welke notaris jouw testament bewaart. Het volstaat immers niet een geldig testament te maken, men moet het later nog kunnen terugvinden. Door te kiezen voor een notarieel testament ben je dus 100% zeker dat je testament wordt gevonden en - in de mate van het mogelijke - wordt uitgevoerd.
Het is in ons land niet verplicht om een eigenhandig testament bij een notaris in bewaring te geven. De bewaargeving biedt echter belangrijke voordelen waaronder de mogelijkheid het testament te laten inschrijven in het C.R.T. Bovendien voorkomt de bewaargeving bij de notaris het gevaar dat het testament wordt weggemaakt door degenen die zich benadeeld achten.
Burgers kunnen niet rechtstreeks een testament laten registreren in het C.R.T. Het is de notaris die voor de registratie zal zorgen. In bepaalde gevallen is het voor Belgen in het buitenland wel mogelijk om de registratie te laten verlopen via een diplomatiek agent met notariële bevoegdheid (een Belgische consulaire post zoals een ambassade of consulaat).
Testamentum faciliteert dit volledig voor jou: door te kiezen voor de optie 'geregistreerd testament' in ons platform zal je van ons een tekstueel voorstel ontvangen van je testament inclusief duidelijke instructies over de volgende stappen, waarbij wij het volledige proces in goede banen leiden met een partner-notaris.
Voor welke optie kies ik best?
Een testament brengt bij mensen gevoeligheden naar boven. Mogelijk kunnen jouw erfgenamen zich niet vinden in wat je hebt beslist. Heb je zelf een testament opgesteld dat opduikt nadat je bent overleden, dan kunnen je naasten de echtheid van het testament in twijfel trekken. Je erfgenamen zouden bij een eigenhandig testament kunnen beweren dat je het niet zelf hebt geschreven of ondertekend. Een risico dat je bij notariële testamenten niet hebt.
Een ander mogelijk discussiepunt: je geestestoestand. Iedereen die een testament opstelt moet ‘wilsbekwaam’ zijn. Dat betekent dat je in staat bent om een eigen oordeel te vormen over je beslissingen. Kan een benadeelde erfgenaam bewijzen dat je niet gezond van geest was, dan kan het testament nietig verklaard worden. Dan doet men alsof het testament nooit heeft bestaan. Dit risico loop je niet wanneer je een testament opstelt bij de notaris. De notaris zal nagaan of je op het ogenblik van het opstellen van je testament, gezond van geest bent en of je niet handelt onder dwang of onder druk.
Zelfs wanneer een datum, jouw naam en handtekening wettelijk voldoende zijn om te spreken van een ‘geldig’ testament, is verfijning en verduidelijking in de praktijk toch nodig. Hoe goed je bedoelingen ook zijn, mocht later blijken dat de begunstigde foutief of onduidelijk is aangeduid, dan kan je testament dode letter blijven. Na jouw overlijden is er immers geen verduidelijking meer mogelijk. Laat je daarom altijd goed adviseren als je met twijfels zit.
Podcast tip: Het fortuin Carlier
Een steenrijke familie, een vermogen van 210 miljoen euro en een bitse strijd om de erfenis: het zijn de tot de verbeelding sprekende ingrediënten van 'Het fortuin Carlier'.
Oliebaron Hector Carlier koopt een kasteel op de Kalmthoutse heide, trouwt met een veel jongere dienster en krijgt drie kinderen. Alles loopt schijnbaar op wieltjes, tot de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. De oliebaron komt in lastige papieren te zitten. Zestig jaar later vallen zijn Braziliaanse neven van de ene verbazing in de andere. Wie is de onbekende notaris uit Antwerpen? En welke geheimen bevat zijn testament?
Beluister hier alle afleveringen van de podcast-reeks.
